Vrijdag 23 november werd de tentoonstelling over de Jodenvervolging in Gennep en Limburg ten tijde van de Tweede Wereldoorlog geopend met de presentatie van het boek En toen waren ze weg van Harrie-Jan Metselaars, oud Gennepenaar, gepresenteerd in de Kenniskeuken van de bibliotheek van Gennep aan het Ellen Hoffmannplein. De naamgeving van dat plein is kenmerkend gegeven aan één van de Joodse Gennepse inwoners die, al voor de deportaties in 1942/1943 begonnen, op de vlucht ging, alsnog op transport naar een concentratiekamp werd gezet en nooit meer terugkwam. Er waren er nog veel meer. Weggevoerd uit Gennep. Ze hebben het niet overleefd.
Door: Anieta Janssen, foto’s: Jan Tomasila
Er hangt levensgroot op canvas de foto van de familie Kaufmann, Zandstraat 40, 9 april 1943. Alsof ze op vakantie gingen. Niets was minder waar.
https://www.facebook.com/pg/GennepNews/photos/?tab=album&album_id=2243255562584350
Wiel van Dinter schreef al over deze geschiedenis in zijn eerder gepubliceerde boeken. Onder andere zijn werk ligt ten grondslag aan dit boek en tentoonstelling. Zo ook Herman van Rens, auteur van het boek Vervolgd in Limburg, waarvan materiaal in het boek van Metselaars is gebruikt. Hij noemt het aantal vermoorde Joden in Europa: 6 miljoen. Een zes met zes nullen. Niet te bevatten.
In Nederland blijken procentueel de meeste Joden te zijn gedeporteerd en vermoord. Europa, Nederland, Limburg, Gennep.
Er is steeds meer behoefte om die niet te bevatten Holocaust, Shoah, ook kleinschalig te bezien en herdenken. Niet in een cijfer met daarachter zes nullen, maar mensen een naam en gezicht geven. Uit je stad en straat.
Stolpersteine
De Stolpersteine met hun naam, geboortedatum, datum en plaats van deportatie en sterfte doen hen in Gennep gedenken. Op de plaats waar ze gewoond hebben en weggehaald werden. De stenen werden gefabriceerd in het atelier van Duitse beeldhouwer Gunter Demnig. Deze stenen werden vervolgens door hemzelf en met hulp aangebracht in het trottoir voor het huis in Gennep waar deze mensen als laatste hebben gewoond.
Dat doet Metselaars ook met zijn boek en ook deze tentoonstelling. Een geschiedenis van een kleine joodse minderheid in een overwegend katholieke gemeenschap en waar mensen toe in staat waren. En niet. Waar niemand over kan oordelen.
Het vraagstuk is daarentegen niet mis. Maar wel open.
Er blijken in Limburgse gemeenschappen grote verschillenen te zijn in het aantal joodse mensen dat is weggevoerd. En waar dat op terug is te voeren? Van Rens:
Daders, slachtoffers, toeschouwers.
Het eerste exemplaar van En toen waren ze weg werd aangeboden aan de burgemeester door Mirso Bajramovic, die tevens voor de omslag tekende en voorzitter is van Stichting Monarch Gennep, uitgever van het boek. Peter de Koning:
Het verleden kunnen we niet veranderen, het heden en de toekomst kunnen we wel beïnvloeden.
De tentoonstelling werd officieel geopend door Marietje van Arensbergen en Mies Mooren bij hun jeugdfoto met Nanny Kaufmann. Heden en verleden.
De tentoonstelling is tot 6 januari 2019 te bekijken en ook scholen worden van harte uitgenodigd.
